اعلام منتخبان جایزه احمد شاملو

گروه ادبیات: در نودویکمین زادروز احمد شاملو، شاعر بزرگ معاصر، منتخبان دومین دوره جایزه شاملو معرفی شدند. هیات داوران این دوره، مجموعه شعر «لشکر شکست خورده کلمات» آیدا عمیدی را به عنوان اثر اول برگزید و دو مجموعه دیگر؛ «زمین کره ای سیاسی بود» سمیه (شوکا) حسینی و «مسافرت از اتاق تا بیرون... و بالعکس» اثر شهریار وقفی پور به طور مشترک به عنوان برگزیدگان دوم شناخته شدند. دو مجموعه شعر «اسب را در نیمه دیگرت برمان» عطیه عطارزاده و «هیچ کس مراقب سایه ها نیست» الینا نریمان نیز شایسته تقدیر دانسته شدند. علیرضا بهنام، خسرو پارسا، رویا تیموریان، هوشنگ چالنگی، فرزان سجودی، عنایت سمیعی، محمد صنعتی، علیرضا عباسی و لیلی گلستان، داوران نهایی دومین دوره جایزه احمد شاملو بوده اند و حافظ موسوی نیز دبیر این جایزه.

    وضعیت شعر فارسی چندان هم نامناسب نیست

     حافظ موسوی، هم زمان با برپایی دومین دوره جایزه شاملو در زادروز این شاعر به «شرق» گفت: «برخلاف ذهنیت مرسوم مبنی بر رکود شعرِ اخیر فارسی، از نظر داوران ما، وضعیت چندان نامناسب نیست». حافظ موسوی می گوید دست کم به نظر نمی رسد که شعر اخیر ما روبه افول باشد. از این روست که به گفته دبیر جایزه شاملو، داوران از آثار رسیده برای داوری رضایت نسبی داشته اند و حتا برای انتخاب آثار برتر دچار تردید شده بودند. همچنین برخی داوران این جایزه را فرصتی برای آشنایی با شعر نسل تازه می خوانند؛ اما عمده ترین تغییر در دوره دوم جایزه شاملو به گفته حافظ موسوی و لیلی گلستان و به گواه آثار منتخب، دیده شدن و درخشیدن بیشتر زنان بود.

     هیات داوران دومین دوره جایزه شاملو در بیانیه خود هدف این رقابت ادبی را ارج نهادن بر بیش از نیم قرن فعالیت خلاقانه فرهنگی یکی از بزرگ ترین شاعران معاصر و کمک به اعتلای شعر امروز فارسی دانست و لیلی گلستان بیانیه داوران را خواند. داوران ابتدا به دشواری داوری هر اثر خلاقه، هنری یا ادبی اشاره کردند و اینکه پیوند این داوری با نام بزرگی مانند شاملو این دشواری را دوچندان می کند. بعد گزارشی از آثار رسیده ارائه دادند: با توجه به ١٦ کتاب شعر راه یافته به مرحله دوم، آنان بر این باورند که شعر امروز باوجود نگرانی های موجود، نه تنها از رشد و بالندگی باز نایستاده؛ بلکه در حال گشودن فضاهایی جدید در قلمرو زبان و شعر فارسی است که بی تردید فصل دیگری را در شعر فارسی رقم خواهد زد. «زبانی ساده و موثر و تصاویری خلاقانه به بیان عواطف و دغدغه های انسان امروز» و «دستمایه قراردادن ظرفیت های زبان فارسی، استفاده از شیوه های خلاقانه روایتگری، بهره گیری از پشتوانه فرهنگ بشری، استفاده از گنجینه نظام نمادین بومی برای خلق متنی مدرن» ازجمله خصایصی است که داوران برای آثار این دوره برشمردند. داوران معیارهایی مانند «آفرینشگری زبانی از طریق کاوش در ادبیات کهن و زبان زنده روز و توسعه ظرفیت های زبان فارسی» ، «خوانش پذیری، به این معنا که شعر، خواننده را به خود راه دهد، امکان تعامل خواننده و متن به وجود آید تا خواننده با انسداد ارتباطی مواجه نشود»، «حساسیت به جامعه و انسان معاصر» و «نوآوری در فرم و ساختار» را نیز برای انتخاب های خود اعلام کردند و به طور مشخص از دلایل خود برای انتخاب هر اثر چنین نوشتند.

     «اسب را در نیمه دیگرت برمان»: زبان منسجم، تصاویر بدیع و بهره مندی از پشتوانه غنی. «هیچ کس مراقب سایه ها نیست»: بیان ساده و صادقانه تجربه های اندوه بار زندگی در جامعه ای سنتی از دیدگاه زنی که رنج می کشد. «زمین کره ای سیاسی بود» و «مسافرت از اتاق تا بیرون... و بالعکس»: خلاقیت های زبانی، بهره گیری از فرم های روایی نو و بیان انتقادی. «لشکر شکست خورده کلمات»: به خاطر زبانی موجز و منسجم با واژه هایی که در پیوندی موسیقایی با یکدیگر به لحن شعر تشخص بخشیده اند، استفاده خلاقانه از عناصر آشنای زندگی و اقلیم جنوب کشور، بیان غیرمستقیم تجربه هولناک جنگ، بازتاب ترس و اضطراب ناشی از زندگی در جهانی ناامن با خلق استعاره ها و زبانی زنانه، خوانش پذیری برای طیف گسترده تری از مخاطبان و برخورداری از ظرفیت خوانش های خلاق و چندگانه. آیدا سرکیسیان (شاملو)، رئیس هیات مدیره بنیاد شاملو در این مراسم با ابراز خوشحالی از به سرانجام رسیدن این جایزه گفت: «حالاوجدان راحتی دارم؛ در حالی که شاملو نیست و من همچنان هستم». حافظ موسوی نیز گفت: «زمانی که شاملو زنده بود و موسسه ای به اسم ایشان تاسیس شد، همواره به فکر این بود که حرکتی در حمایت از شعر نسل جوان اتفاق بیفتد و جایزه ای برگزار شود. در همه این سال ها خانم آیدا میراث فرهنگی شاملوی بزرگ را برای ما نگه داشته است و بر انتشار آثار او نظارت دارد و به نظرم جامعه فرهنگی باید از تلاش های خانم آیدا قدردانی کند». برگزارکنندگان جایزه شاملو، منتخبان دوره دوم خود را در ٢١ آذر، هم زمان با زادروز احمد شاملو اعلام کردند و در میان جمعی از اهالی ادبیات و فرهنگ تولدِ شاعر را در غیاب او جشن گرفتند. اما، اهدای جوایز موکول شد به مراسم بزرگداشت شاملو که گویا بناست در دی ماه امسال برگزار شود.

□

 روزنامه‌ی شرق ، شماره ۲۷۴۹ به تاریخ ۹۵/۹/۲۲، صفحه ۱۴ (ادبیات. هنر)