روایت زندگی شاعر جان‌های آزاد

سومین دوره «جایزه شعر شاملو» در نود و دومین سالگرد تولد شاعر، سه‌شنبه شب در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی برگزار شد. رویا تیموریان، بازیگر نام آشنای سینما و تلویزیون اجرای این برنامه را برعهده داشت. در ابتدای این مراسم، محمدرضا اصلانی شاعر، نویسنده، پژوهشگر و کارگردان گفت: امیدوارم امروز که تولد احمد شاملوست، روز همه‌ی ایران باشد. عنوان مطلبی که از آن صحبت خواهم کرد، «در ستایش شعر» است. کلمه شعر در فارسی، مرادف با واژه poem در زبان فرانسه است. poem در زبان فرانسه از ریشه لاتینی گرفته شده که به معنای سازنده و مولف است.

شعر یعنی داشتن چیزی؛ شعر یعنی آگاهی بر چیزی. شعر به‌سوی تصویر ذهنی می‌رود. ذهن با قوه خیال، تصویر درون‌خیال یا تصویر ذهنی می‌سازد. در این مقوله، «من می‌اندیشم» دکارتی به کار نمی‌آید، بلکه «من می‌اندیشم به چیزی» است که کاربرد پیدا می‌کند؛ بنابراین در جهان چیز بدیهی نداریم، بلکه همه چیز تحلیلی است. 

در ادامه‌‌ی این مراسم، ستاره اسکندری بازیگر سینما شعر «و تباهی آغاز یافت» شاملو را ضمن پخش صدای شاعر اجرا کرد.

سپس مراد فرهادپور، استاد دانشگاه و مترجم شاملو را شاعر جان‌های آزاد دانست و گفت: من سخنم را با یکی از جملات مربوط به رَمبو آغاز می‌کنم که می‌گوید: «باید مطلقا مدرن بود». در اینجا منظور از مطلقا مدرن بودن به معنی سرتاپا مدرن شدن نیست. در اینجا «مطلقا» به معنای دقیق فلسفی‌اش به کار رفته است؛ یعنی به شکلی نامشروط، بدون چون و چرا، با پذیرش همه شکاف‌ها، تناقضات، ابهامات، ناتمامی‌ها و خلأهای درون مدرنیته. ما اگر در تجربه معاصر تاریخی خودمان، این گفته رمبو را اصل قرار دهیم، می‌بینیم که واقعا شعر نو نمونه و رخدادی کم‌نظیر و شاید بی‌نظیر و یگانه مورد اصلی تاریخی‌مان است که آن را به شکل واقعی تجربه می‌کنیم و درواقع تجربه مدرنیته را تا انتها به‌صورت مطلق پیش می‌بریم؛ جایی که شعر نو محل تحقق جوهر تاریخی و تجربی معاصر ما می‌شود. وی ادامه داد: در کنار این دلیل اول که بیشتر به ماهیت خود شعر برمی‌گردد و دلیل دوم به نظر من بیشتر ناظر به تجربه‌ تاریخی خود ماست. رخداد شعر نو یک گسست کامل از سنت بوده که به خلق امر نو انجامیده است و مرحله‌ جدیدی را در تاریخ آغاز کرده و یک منطق جدیدی را به راه انداخته. همان‌طور که می‌بینیم به‌عنوان یک منطق شعری، هم واقعی است و هم خیالی. شعر نو سوژه‌هایی را بر آن داشته که بر این گسست و انقلاب، اعلام وفاداری کنند و پیامدهای خود را از دل شعر بیرون بکشند و آن حقیقت را مرحله به مرحله تا ابدیت پی بگیرند. اگر خود گسست برای ما به اسم «نیما» گره خورده، دو سوژه‌ اصلی‌ که منطق حقیقت ناشی از این رخداد بدیع و نو را پیش بردند، بی‌شک «احمد شاملو» و «فروغ‌فرخزاد» هستند. نکته‌ مهم در اینجا، تاکید بر همین منطق گسست است که شعر نو را به مثابه‌ تحقق تجربه مطلقا مدرن بودن و تجربه‌ تن دادن به تناقضات مدرنیته، تبدیل به یک نقطه‌ مرکزی در تاریخ معاصر ما تبدیل کرده است.

در ادامه‌ این نشست، احمد پوری مترجم بیانیه‌ هیات داوران مرحله دوم سومین دوره جایزه شعر احمد شاملو را قرائت کرد.هیات داوران این جایزه متشکل از محمدرضا اصلانی، احمد پوری، هوشنگ چالنگی، مراد فرهادپور و ضیاء موحد حسن همایون شاعرمجموعه شعر «آشوویتس خصوصی من» را برنده این رویداد معرفی کرد. در پایان مراسم آیدا سرکیسیان نیز، طی سخنانی کوتاه، از کسانی که برای برگزاری این برنامه و همایش زحمت کشیده بودند، تشکر کرد و در پایان از زلزله‌زدگان اخیر کشور نیز یادی کرد.