مصاحبه با محمود معتقدی

محمود معتقدی با اشاره به مشکلات ناشران شهرستانی گفت: این که کتاب‌های شعر ناشری در اهواز یا هر شهرستان‌ دور و نزدیک دیگر فرصت پیدا می­‌کند تا با شرکت در جوایز ادبی از جمله جایزه‌ی شعر شاملو بیشتر دیده شود، بسیار باعث خوشحالی است. اما این‌ها حرکت‌های محدودی است و متأسفانه اغلب این ناشران وضعیت چندان خوبی ندارند که این موضوع عرصه را برای شاعران دور از پایتخت تنگ‌ می‌کند.

معتقدی افزود: هر حرکتی که به سود شعر و ادبیات باشد، فرصت خوبی برای ایجاد نشاط فرهنگی است و جایزه‌ی شعر شاملو هم تاکنون در این مسیر بی‌تأثیر نبوده است.

این منتقد ادبی با اشاره به حضور خود در چهارمین دوره‌‌ی جایزه‌ی شعر شاملو به عنوان داور مرحله‌ی اول گفت: در آن دوره بیش از ۲۰۰ کتاب شعر برای دبیرخانه ارسال شد که نشان‌دهنده استقبال عمومی از این جایزه است. گویی جوان‌ها تمایل دارند خودشان را در این فضا بیازمایند. به همین خاطر شاید بشود جایزه‌ی شعر شاملو را مهم­‌ترین جایزه‌ی شعر در تاریخ ادبی ایران دانست.

او افزود: البته هر حرکتی همواره با حاشیه‌های اجتناب‌ناپذیری نیز همراه است و آن که دست به عمل می‌زند خواه و ناخواه خود را در معرض قضاوت قرار می‌دهد. اما به نظر می‌رسد که به رغم تمامی حواشی اجتاب‌ناپذیر، آنچه عمر این جوایز را کوتاه و پرملال می‌کند اغلب مشکلات اقتصادی است.

معتقدی با بیان این که ناشران و نهادهای فرهنگی باید از نظر مالی به این جوایز کمک کنند، گفت: اغلب به مرور زمان شرایط اقتصادی جوایز خصوصی بدتر می‌شود و به تدریج سرنوشتی جز تعطیلی ندارند، اتفاقی که در مورد جایزه‌ی گلشیری شاهد آن بودیم، به رغم استقبال زیادی که در سال‌های نخست از این جایزه شده بود.

این شاعر با اشاره به این که اغلب یکی از مهم­‌ترین مشکلات جوایز خصوصی و مستقل کمبود امکانات مالی و نداشتن مکان برای برگزاری مراسم است، افزود: معمولاً دشواری مواجهه با مشکلات افراد را به گوشه‌نشینی و فرار از هر حرکت و هر کنشی ترغیب می‌کند. اگرچه خوشبختانه هنوز هستند کسانی که با وجود همه‌ی این سختی‌ها پایداری می‌کنند و انگیزه‌هایشان را به سادگی از دست نمی‌دهند، از جمله برگزارکنندگان جایزه‌ی مهرگان و جایزه‌ی شعر شاملو.

او حمایت از همه‌ی جوایز در سیاست‌های کلان فرهنگی را یکی از مهم‌ترین راهکارها در این زمینه عنوان کرد و گفت: باید به همه صداها فرصت حضور داده شود، در حالی که امروز تنها جوایز دولتی هستند که پر بار برگزار می‌شوند.

معتقدی افزود: باید از مرزبندی‌های خودی و ناخودی عبور کنیم و امکاناتی مساوی برای همه‌ی کسانی قائل باشیم که در راه اعتلای فرهنگ این جامعه می‌کوشند. در غیر این صورت آن‌ها نیز دیر یا زود خسته خواهند شد و گوشه‌ی عزلت خواهند گزید.

این شاعر همچنین به برخی مشکلات در حوزه‌ی داوری شعر اشاره کرد و گفت: ما هنوز در حوزه نقد و بررسی شعر به تکامل نرسیده‌ایم و مراکز فرهنگی و دانشگاهی ما هم منتقد پرورش نمی‌دهند.

این شاعر در خصوص معیارهای داوری شعر افزود: در جایزه‌ی شاملو با معیارهای مشخصی روبه‌رو هستیم که بر اساس اندیشه‌ها و ایده‌های شاملو در مورد شعر نو شکل گرفته است. البته خود این موضوع هم ممکن است محل بحث و نظر قرار گیرد و شاید در برخی موارد جای بازنگری‌ داشته باشد.

معتقدی معاصر بودن، داشتن پشتوانه‌ی فرهنگی غنی، دوری گزیدن از کلیشه‌­ها، قوت و پختگی زبان و در کنار آن اهمیت محتوا و آشنا بودن شاعر به ادبیات و تسلط او به زبان فارسی را، که از معیارهای جایزه‌ی شاملو نیز هست، از اصلی‌ترین معیارهای داوری شعر دانست و گفت: از سوی دیگر باید مد نظر داشت که اگر برای داوری معیارهای مشخصی در نظر گرفته نشده باشد این امکان وجود دارد که داوران بر اساس سلیقه و نظر شخصی متن یا شعری را داوری کنند.

او درباره‌ی ضرورت داوری کردن کتاب‌های منتشرنشده نیز افزود: اصل داوری باید بر اساس کتاب‌هایی صورت گیرد که منتشر شده است. داوری کردن کتابی که خوانده نشده، چرا که به دست جامعه نرسیده، ضرورتی ندارد. اما می‌شود بخشی جداگانه برای بررسی تک شعرهای منتشرنشده اختصاص داد.

معتقدی در پایان صحبت‌های خود با تأکید بر این که جایزه‌ی شاملو نیز مثل هر جایزه‌ی دیگری برای بهبود هر چه بیشتر شیوه‌هایش با گذر زمان نیاز به بازبینی و بازاندیشی در شیوه‌های داوری و برگزاری خود دارد، پیشنهاد داد که دراین جایزه بخشی هم به تجلیل از شاعران پیش‌کسوت اختصاص داده شود و جوایزی نیز به آن‌ها تعلق بگیرد.